Жамааттык Коопсуздук Келишими Уюму - ЖККУ, 18 жылдан бери иштеп келе жатат. Эң ири аскерий-саясий блокко алты мамлекет кирет - Россия, Беларусь, Армения, Кыргызстан, Казакстан жана Тажикстан.
Ушул жылдын башында кызматка киришкен ЖККУнун Башкы катчысы Станислав Зас, РИА Новости корреспонденти Елена Протопопова ЖМКларга берген биринчи маегинде ЖККУ менен НАТОнун ортосунда аскердик чыр-чатак коркунучу бар экендигин, Уюмдун жетишкендиктери жана анын кеңейишинин перспективалары, ошондой эле кандайча болгонун айтты. блок коронавирус пандемиясына каршы күрөшүүдө жана эпидемия бүткөндөн кийин дүйнөдөгү аскердик-саясий кырдаал өзгөрөбү.
- ЖККУну "карылыктын келиши" менен куттукташы мүмкүн - 15-майда Жамааттык Коопсуздук Келишим Уюмунун 18 жылдыгы белгиленет. Бирок, эсибизде, Жамааттык Коопсуздук Келишимине 1992-жылы кол коюлган, 10 жылдан кийин Уюм өзү түзүлгөн. ЖККУнун дүйнө жүзүндөгү ролу жана маанисин, анын жоопкерчилик чөйрөсүндө эл аралык коопсуздукту камсыз кылышына кандай баа бересиз?
- Азыр ЖККУ толук кандуу эл аралык уюм. Мындай билдирүү үчүн бардык себептер бар. Уюмдун иши үчүн зарыл ченемдик укуктук база түзүлдү, ЖККУнун алдында турган милдеттерди аткаруу үчүн керектүү күчтөр жана каражаттар түзүлдү. Башкаруу жана колдоо тутуму, анын ичинде күчтөрдү жана активдерди биргелешип даярдоо, кадрларды даярдоо ж.б. тутуму бар. ЖККУнун максаттары тынчтыкты, эл аралык жана аймактык коопсуздукту жана туруктуулукту чыңдоо, мүчө мамлекеттердин көзкарандысыздыгын, аймактык бүтүндүгүн жана суверенитетин биргелешип коргоо.
Жамааттык Коопсуздук Келишим Уюмунда күчтүү аскердик бөлүк түзүлдү - эки тараптуу региондук топтор, Борбордук Азия аймагынын Жамааттык ыкчам күчтөрү, Жамааттык ыкчам реакция күчтөрү, Тынчтык күчтөрү жана Жамааттык авиация күчтөрү. Биз жыл сайын алтыдан сегизге чейин ар кандай аскердик жана атайын машыгууларды өткөрөбүз. ЖККУ форматындагы чакырыктарга жана коркунучтарга каршы күрөшүү жаатында эл аралык операциялар жүргүзүлөт: баңги заттарга каршы - "Канал", мыйзамсыз миграция менен күрөшүү - "Мыйзамсыз", терроризм менен күрөшүү - "Жалданмачылык" жана башкалар. Жалпысынан алганда, ЖККУдагы күч компоненти коюлган маселелерди чечүүгө жетиштүү. Бирок биз, албетте, саясий каражаттарга артыкчылык беребиз. Мындай норма биздин уюмдун Уставынын 3-беренесинде жазылган. Буга көңүл бургум келет.
ЖККУ коопсуздук маселелери менен алектенген эл аралык уюмдардын, түзүмдөрдүн, профсоюздардын тутумунан орун алды. Биз БУУнун агенттиктери менен, негизинен терроризмге, баңги заттарга жана тынчтыкты орнотуу максатында тыгыз иштешебиз. Биз ЕККУ менен жакшы иштейбиз. КМШ, ШКУ менен өнөктөштүк, Эл аралык Кызыл Крест менен жакшы мамилелер. Башкача айтканда, ЖККУ өзү эл аралык коопсуздук тутумуна интеграцияланган жана биз "нишени" ээлеп алганбыз.
Эгер алар "азыр сиз союзуңуз менен эч жерде согушкан жоксуз" деп айтышса, анда бул жакшы. ЖККУнун жоопкерчилик зонасында туруктуулук камсыздалган жана мындай иш-чараларга жол берилген эмес. Бул уюмдун алдыга коюлган милдеттерди аткарып жаткандыгын көрсөтүп турат. Эгер аскердик операцияларга уруксат берилсе, анда бул биздин негизги миссиябызды аткара албай калганыбызды билдирет. Азыр жана келечекте Уюм кырдаалды курчутууга, өз жоопкерчилигиндеги аймакта тынчтыкты жана коопсуздукту бузууга жасалган бардык аракеттерге кепилденген жооп бере алат. Бүгүнкү күндө ЖККУнун жоопкерчилик чөйрөсүндөгү кырдаал дүйнөнүн башка аймактарына караганда бир кыйла туруктуу. Бул биздин мамлекетибиздин жана жалпы Уюмдун эмгеги.
- Уюмдун туруктуулугу жана бекемдиги ЖККУга жаңы мүчөлөрдү тарта алабы?
- Албетте, бул уюмдун жагымдуу жерлеринин бири. Азыр биз ЖККУнун өнөктөштөрү жана байкоочуларынын механизмин иш жүзүндө ишке киргизүү баскычына чыктык. Биздин өнөктөштөр жана байкоочулар катары мыйзамдуу түрдө иш алып барган уюмдар жана өлкөлөр болот деп үмүттөнөбүз. Топурак буга дээрлик даяр. Бизде дагы көптөгөн боордош өлкөлөр жана уюмдар бар. Эми Уюмдун байкоочу жана өнөктөш институтун киргизүү боюнча ченемдик документтер кабыл алынып, парламенттер тарабынан бул мыйзамдык өзгөртүүлөрдү ратификациялоо процесси аяктап жатат. Тажикстандан башка бардык мамлекеттер ратификацияны аякташты. Биз Тажикстандан бул кадамды күтүп жатабыз. Ушундан кийин, коңшулук курду түзүүнүн кийинки баскычына өтүүгө болот. Айтмакчы, ЖККУнун министрлер кеңешинин кезектеги отурумунун маселелеринин бири болмокчу. ЖККУнун өнөктөш жана байкоочу макамын ишке ашыруу боюнча мындан аркы кадамдарды карап чыгуу.
ЖККУдагы Байкоочу макамы Уюмдун ачык ченемдик укуктук базасын, анын иш тажрыйбасын жана тажрыйбасын иликтөөгө, ЖККУ органдарынын отурумдарына, ЖККУ форматында өткөрүлүп жаткан иш-чараларга катышууга мүмкүнчүлүк берет. ЖККУнун өнөктөшүнө кеңири ыйгарым укуктар, анын ичинде ЖККУнун алкагында түзүлгөн эл аралык келишимдерге кошулуу, Уюмдун органдарынын жыйындарына атайы катышуу жана сүйлөө, жамааттык коопсуздук тутумунун күчтөрүнүн жана каражаттарынын машыгууларына түздөн-түз катышуу укугу берилет. операцияларда жана ыкчам алдын алуу иш-чараларында. Андан тышкары, кабыл алынган документтерге ылайык, болочок өнөктөш жана байкоочу мамлекеттер төмөнкү критерийлерге жооп бериши керек: БУУга мүчө болуу, ЖККУга мүчө бардык мамлекеттер менен дипломатиялык мамилелерде болуу, жана мүмкүн болуучу Өнөктөштөргө карата эч кандай кошумча болбойт. башка мамлекеттер менен куралдуу кагылышуу абалында болуу.
- Байкоочу же Шериктеш макамындагы өлкөлөрдүн биринчисин ким деп эсептейсиз, буга чейин айрым өлкөлөрдүн арыздары барбы?
- Өтүнмөлөрдү кабыл алуу убактысы келе элек, анткени маселе азырынча ратификациялана элек. Ратификацияны бүткөндөн кийин, биз бул форматты колдонууга толук укугу бар. Албетте, илхам жана пландар бар. Бул тууралуу мен Армения жана Беларуссияга барганда мамлекет башчылары жана тышкы иштер министрлери менен болгон жолугушууда айттым. Бул теманы Россия Федерациясынын Президенти Владимир Путин жана Россиянын Тышкы иштер министри Сергей Лавров менен талкууладык. Тилекке каршы, башка өлкөлөргө болгон сапарлар жокко чыгарылды. Эми биз ушул сүйлөшүүгө кайтабыз. Биздин потенциалдуу өнөктөштөр, байкоочулар талкууладык. Бул сүйлөшүү ЖККУ Тышкы иштер министрлеринин Кеңешинин 26-майда боло турган видеоконференциясы аркылуу өтөт.
- Башкача айтканда, ушул статуска ээ болууну каалаган талапкерлердин конкреттүү өлкөлөрү барбы? 2012-жылга чейин ЖККУга мүчө болгон ушул эле Өзбекстан дагы бир мамлекет болуп калышы мүмкүнбү?
"ЖККУ Уставынын 19-беренесинде максаттары жана принциптери менен бөлүшкөн жана ушул Уставда камтылган милдеттенмелерди кабыл алууга даяр болгон жана Уюмдун ичинде иштеп жаткан башка эл аралык келишимдер менен чечимдерди кабыл алган ар бир мамлекет Уюмдун мүчөсү боло алат" деп жазылган. Бирок аскердик-саясий блоктун кеңейишине өтө кылдаттык менен, кылдаттык менен мамиле жасоо керек. Менин оюмча, бул дагы келечек. Бирок маселе токтоосуз эмес. Блокту кеңейтүү күн тартибинде турган өнөктөштөр жана байкоочулар институту аркылуу жүргүзүлүшү керек жана керек.
Өзбекстан жөнүндө сүйлөшүү башталгандан кийин, мен өзүм жөнүндө көбүрөөк айта берем. Мен бул кооз өлкө менен жакшы таанышмын жана ал жерде кандай динамикалык жана прогрессивдүү өзгөрүүлөр болуп жаткандыгын билем. Өлкөнүн келечеги кең. ЖККУга мүчө бардык мамлекеттер менен жакшы мамиледебиз жана өз блогубузда тажрыйбабыз бар. Өзбекстан мен айткан критерийлерге толук жооп берет. Эгерде Ташкент тарабынан тийиштүү кызыкчылык пайда болсо, анда ЖККУнун өнөктөшү жана ЖККУ байкоочусу статусун камсыз кылган мүмкүнчүлүктөрдү эске алуу менен, өз ара аракеттенүүнүн ар кандай варианттары талкууланышы мүмкүн.
- 9-майда баарыбыз Улуу Ата Мекендик согуштагы Жеңиштин 75 жылдыгын белгиледик. Кайран, коронавирустук пандемия - Кызыл аянтта салтка айланып калган Парад. Анын авиация компоненти гана бар болчу. Пандемиядан мурун ЖККУ өлкөлөрүнүн аскер бөлүктөрү Кызыл аянтта өтүүчү салттуу Жеңиш Парадына катышат деген маалымат болгон. Парад күн тартибине коюлган. Эми башка мезгилде боло турган Парадга катышуу күчүндөбү?
- ЖККУнун бардык мамлекеттери 9-май майрамына даярдык көрүштү. Баарыбыз үчүн бул улуу, улуттук майрам. Анын үстүнө - юбилейлик дата. Улуу Жеңиштин 75 жылдыгынын урматына Жамааттык Коопсуздук Келишим Уюмуна мүчө мамлекеттердин бардыгында алар Москва жана Ленинград, Киев жана Минск үчүн эр жүрөктүк менен күрөшкөн ардагерлерге таазим кылып, өз мекенинин эркиндиги жана көзкарандысыздыгы үчүн жанын бергендердин элесине таазим кылышты. Сталинград жана Курск, Балтика мамлекеттери жана Молдова Европа өлкөлөрүн бошотуп, Берлинди басып алган.
Бирок, көрүнүп тургандай, пандемия өзгөрүүлөрдү киргизди. Москвадагы парад жылдырылды. Ага даярдык көрүү учурунда, чындыгында, ЖККУнун бардык мамлекеттери өз аскер бөлүктөрүн Москвадагы парадга жөнөтүүгө даяр экендигин тастыкташты. Алардын машыгуусу штаттардын борборлорунда уюштурулган. Парад болот деп ишенем. Качан - кырдаалга жараша болот. Албетте, чечимди Россия Федерациясынын жетекчилиги кабыл алат. Менимче, жок дегенде эки датаны эсептөөгө болот - 24-июнда, биринчи парад 1945-жылы өткөндө, бул каймана мааниге ээ болмок. Эгерде эпидемиологиялык кырдаал жол берсе, анда жакшы болмок. Сиз сентябрь айынын башталышын - Экинчи Дүйнөлүк Согуштун аяктаган күнүн эсептей аласыз. Бул дагы каймана мааниге ээ болмок. Албетте, башка даталар болушу мүмкүн. Дагы бир жолу кайталайм: параддын убактысы жана форматы жөнүндө чечимди Россиянын жетекчилиги кабыл алат.
9-май, албетте, биз үчүн четте калган жок. Биздин өлкөлөрдүн баарында алар курман болгон жоокерлерге жана ардагерлерге таазим кылышты. ЖККУнун бардык мамлекет башчылары бул улуу майрам менен куттукташты. ЖККУда алар аскердик парадсыз калышкан жок. Белоруссиянын борбору Минск шаарында аскер техникалары менен толук кандуу аскердик парад, Россиянын 47 шаарында жана анын аскер базаларында, анын ичинде ЖККУнун жалпы жамааттык коопсуздук тутумуна таандык болгон Кыргызстан менен Тажикстанда аба параддары өткөрүлдү. Кечинде Москва, Минск жана Бишкек шаарларында майрамдык салют атылды.
- Советтер Союзунун фашизмди жеңүүдөгү ролу атайылап бузулганда, Батыштагы билдирүүлөргө кандай карайсыз?
- Билесизби, ошол эле АКШда жана Европа өлкөлөрүндө СССРдин Жеңишиндеги ролу жөнүндө ар кандай билдирүүлөр айтылып жатат. Шылдыңдуу калптар менен катар, акыйкат, чынчыл сөздөр да бар жана эң жогорку деңгээлде. Бирок, тилекке каршы, согуштун башталышынын себептерин жана СССРдин фашизмди жеңүүдөгү ролун кайра карап чыгуу аракеттери жүрүп жатат. Анын ичинде позициялар СССР менен Германия бул согушту баштоого айыпталганда айтылат. Болбосо, калп деп айтууга болбойт.
Албетте, мындай чакырыктарга жооп берүү керек. Расмий документтерге, архивдик фотосүрөттөргө жана кинотасмаларга негизделген тарыхты бурмалоого каршы туруу үчүн, Россияда жана ЖККУнун башка мамлекеттеринде да тактика абдан туура. Риториканы эле билдирип койбостон, фактыларды жайып сал. Мындай учурда тарыхый чындык менен талашуу кыйынга турат. Албетте, муну каалагандар катуу кыйкырууну уланта беришет, бирок дагы деле жүйөө болушу керек.
Бул менен күрөшүү маанилүү, унутпаш керек, СССРдин фашизмди жеңишке кошкон салымы жөнүндө жарандарга маалымат берүүнү улантуу маанилүү. Биз элдерибиздин эрдигин эсибизде сактайбыз жана Улуу Ата Мекендик Согуш жөнүндөгү тарыхый чындыкты сактоо, тарыхты кайра жазууга жана фашизмди даңазалоого болгон аракетибизди ыйык милдетибиз деп эсептейбиз. ЖККУнун веб-сайтында "Жеңиштин 75 жылдыгы - Жеңиш биргеликте" аттуу атайын бөлүм түзүлгөн, анда ЖККУга мүчө мамлекеттердин (СССРдин мурдагы советтик республикалары) фашисттик Германияны жеңишине кошкон салымын, бардык өлкөлөрдөн Экинчи Дүйнөлүк Согуштун баатырларынын эксплуатациялары жөнүндө материалдарды жарыялаган. ЖККУнун мүчөлөрү.
Россиянын ЖККУга төрагалыгы алкагында Россиянын Тышкы иштер министрлиги менен согуш жөнүндө чындыкка коошпогон материалдарды жайылтуу үчүн активдүү кызматташып жатабыз. Биздин маалыматтык ресурс “Союздаштар. ЖККУ ”ушул жылдын 4 айында 35тен ашык ушундай макалаларды жана отчетторду даярдап, жарыялаган. Жеңиштин 75 жылдыгына арналган баннер Москвадагы ЖККУнун Биргелешкен штабынын имаратына коюлду. Бул символикалык мааниге ээ, анткени бул жерде Москва аэродрому жайгашкан Ленинградский проспектиси 41, 1945-жылдын 9-майынын таңында эрте менен жеңилген Берлинден "Германияны сөзсүз түрдө багынтуу жөнүндө акт" чыккан.
Жеңиш күнүнүн алдында, ЖККУ Парламенттик Ассамблеясы Экинчи Дүйнөлүк Согушта нацизмди жеңүүнүн 75 жылдыгына байланыштуу Европа Кеңешине мүчө мамлекеттердин парламенттерине кайрылуу кабыл алып, анда нацизмди жана анын азыркы Европадагы көрүнүштөрүн жандандырууга жана жайылтууга каршы мыйзамдык чараларды көрүүгө чакырды. , Экинчи Дүйнөлүк Согуш жөнүндөгү тарыхый чындыкты коргоо жана анын жыйынтыктарын кайра карап чыгуу, Советтер Союзунун Жеңишиндеги элдердин чечүүчү ролун басаңдатуу.
- ЖККУ өлкөлөрү коронавирус пандемиясына каршы күрөшүүдө кандайча кызматташууда? Уюмдун өзү кандайча пандемияга кабылып жатат, COVID-19 менен ооруган кызматкерлер барбы?
- Пандемия биздин өлкөлөр үчүн өтө олуттуу коркунуч. Бул ЖККУнун компетенциясына кирбейт, бирок бизде дагы бир аскер-саясий уюм бар. Бирок, ошентсе да, биз бул коркунучтан четте калбайбыз. Пандемия жаңы эле башталып жатканда, мен Роспотребнадзор башчысы Анна Попова менен маектештим. Андан кийин алар даярдыгын белгилешти - эгерде мындай муктаждык болсо, ЖККУ аскердик-саясий уюм катары пандемияга каршы күрөшүү үчүн өз ресурстарын толук пайдаланат. Бул азырынча талап кылынбайт.
Мен ЖККУга мүчө мамлекеттердин коопсуздук кеңештеринин катчылары менен коронавирустун жайылышы боюнча телефон аркылуу сүйлөштүм. Учурдагы кырдаал жана уюмдун курамына кирген ар бир мамлекетте пандемияга каршы күрөшүү боюнча көрүлүп жаткан чаралар жөнүндө пикир алмаштык. Ошондой эле, ЖККУнун жоопкерчилик зонасында кырдаал кескин начарлап кеткен учурда, жамааттык жооп чараларын иштеп чыгуу боюнча консультацияларды улантууга макулдаштык.
Алдын алуу иш-чараларынын алкагында алар ЖККУнун Кризистик кырдаалдарга жооп берүү борборунун мүмкүнчүлүктөрүн колдонушат, Уюмга мүчө мамлекеттердин министрликтери жана ведомстволору менен тыгыз кызматташат, жамааттык коопсуздук аймактарында коронавирустук инфекциянын жайылышына күн сайын мониторинг жүргүзүшөт.
Апрель айында ЖККУга мүчө мамлекеттердин Коргоо ведомстволорунун аскердик медициналык кызматтарынын башчыларынын пландык эмес консультациясы Кризиске жооп берүү борборунда видео конференция аркылуу өткөрүлдү. Иш-чаранын жүрүшүндө россиялык эксперттер COVID-19 инфекциясынын алдын алуу жана дарылоо боюнча акыркы окуялар менен бөлүшүштү, Италия жана Сербияда жардам көрсөтүү учурунда топтолгон тажрыйба жөнүндө айтып беришти.
ЖККУнун пандемиянын таасири астында жоопкерчилик жаатында өнүгүп жаткан жаңы жагдайлар 26-майда ЖККУнун Тышкы иштер министрлер кеңешинин отурумунда каралат.
Албетте, пандемия жаңы коркунуч. Бирок ЖККУнун укуктук чөйрөсү ушул коркунучка жооп берүүгө мүмкүнчүлүк берет. Пандемияга жооп берүү үчүн учурдагы ченемдик укуктук базанын жана иштеп жаткан системанын мүмкүнчүлүктөрү бар.
- ЖККУ мамлекеттери пандемияга каршы күрөшүүдө бири-бирине кандай жардам көрсөтүштү?
- ЖККУнун укуктук базасында мындай механизмдер каралган - тез жардам. Биз буга даярбыз, биз бардык штаттардагы сүрөттү билебиз, күн сайын маалыматтарды жаңыртып турабыз. ЖККУнун алкагында тийиштүү дарылоо учурунда жардам көрсөтүү механизмдери бар. Вариант бар - эки тараптуу негизде, мамлекет түздөн-түз башкалардан жардам издеп, аны алган учурда.
Вариант бар - ЖККУнун бир нече мамлекеттери уюмдун башка мүчөсүнө консолидацияланган жардам көрсөтүшкөндө. Экинчи варианттын кереги жок болчу. Жардам эки тараптуу байланыштар аркылуу көрсөтүлдү.
- ЖККУ аппараттары кандайча пандемияга кабылууда?
- Албетте, Москвада пандемияга каршы чараларды көрдүк. Март айында, биринчи кезекте, бийликтин чаралары жарыяланганга чейин, 60тан ашкан кызматкерлердин бардыгын алыстан иштөөгө жибердик. Алардын саны аз, адамдар мыкты кесипкөй тажрыйбасына ээ болушат. Алар дагы деле ушул режимде иштеп жатышат.
ЖККУнун жумушчу органдары - Катчылыгы жана ЖККУнун Биргелешкен штабы Коронавирустук оорунун алдын алуу боюнча буйрукка ылайык өзүнчө план боюнча иштешет. Вируска каршы чаралардын комплекси пландаштырылган жана жүзөгө ашырылган. Практикалык кадамдар катары, кызматкердин иш сапарлары убактылуу жокко чыгарылды. Атайын режим киргизилген, Секретариаттын жана ЖККУнун Биргелешкен штабынын имараттарында Уюмга мүчө мамлекеттердин өкүлдөрүнүн катышуусунда жана Секретариаттын жана ЖККУнун Биргелешкен штабынын Москвадан тышкары жакка кетүүсүнө тыюу салуу жөнүндө чечим кабыл алынган.
Азыр кызматкерлердин көпчүлүгү алыскы режимде иштешет. Жумушка минималдуу кызматкерлер тартылат. Жеке чогулуштар өткөрүлбөйт. Видео чалууну колдонобуз.
Көрүлгөн чаралар биздин кызматкерлерибиздин жана алардын үй-бүлөлөрүнүн коронавирустук инфекциясын азайтууга мүмкүндүк берди. Бүгүнкү күндө алардын бардыгы өз милдеттерин аткарууга жөндөмдүү. Бактыга жараша, бизде азырынча коронавирус жуккан жок. Бирок биз "сөөмөйүбүздү кармап", эс алууну уланта беребиз.
- Сиз видео режиминде маектештик беле? Кайсы платформаны колдоносуз? Ал канчалык деңгээлде коопсуз?
- Жакшы суроо. Албетте, онлайн режиминде иш-чараларды өткөрүүдө коопсуздук маселесин карайбыз. Азыр, мисалы, биз сиз менен сүйлөшүп жатабыз жана ошол эле учурда Уюмдун Туруктуу Кеңешинин отуруму видеоконференция режиминде өтүп жатат. Классификацияланбаган маселелер жана "мөөр басылбаган" документтер талкууланды. ЖККУнун Кризистик кырдаалдарга жооп берүү борборунун базасында биздин мамлекеттер менен видеоконференцияларды өткөрүүнүн коопсуз системасы бар.
- Кызматка киришкенден кийин, сиз Россия жана Беларусь президенттери, ошондой эле Армениянын премьер-министри менен жолугушууга жетиштиңиз. Эмне жөнүндө сүйлөшүп жатасың? Алар сизге кандай милдеттерди коюшту?
- Мамлекет башчылары менен уюмдун ишмердүүлүгүнүн актуалдуу маселелери кеңири талкууланды. Аларга Жамааттык Коопсуздук Кеңешинин ноябрь (2019) сессиясынын чечимдеринин аткарылышы, ошондой эле Уюмга төрагалык кылган мезгилде Россия сунуш кылган артыкчылыктарды жүзөгө ашыруу боюнча жумуштар жөнүндө маалымат берилди.
Сүйлөшүүлөрдүн жүрүшүндө ЖККУну бекемдөөгө жана анын ишинин натыйжалуулугун бардык катышкан өлкөлөрдүн кызыкчылыгына жогорулатууга багытталган бардык кадамдарга колдоо көрсөтүлдү. Мындай кадамдардын бири тышкы саясий ишмердүүлүктү кеңейтүү, эл аралык уюмдар жана кызыкдар мамлекеттер менен кызматташууну күчөтүү. ЖККУнун өнөктөштөрү жана байкоочулары жөнүндө тийиштүү чечим, жогоруда айткандай, кабыл алынды. Өлкөлөрдү аныктоо, конкреттүү иш алып баруу жана аскердик-саясий блогубуздун айланасында жакшы коңшулук курун түзүү зарыл.
Биз ЖККУ Парламенттик Ассамблеясынын форматындагы саясий кызматташтыкты өнүктүрүүгө чоң маани беребиз. Азыркы учурда Ассамблеянын Сербия жана Афганистан парламенттер аралык мамилелердеги өнөктөштөрү болуп саналат. Мындай байланыштарды кеңейтүү боюнча ишти улантуу пландалууда.
Жолугушууларда жамааттык коопсуздук тутумунун күчтөрүн жана каражаттарын өнүктүрүүнүн келечеги жана кризиске жооп берүү тутумун өркүндөтүү маселелери талкууланды. Биз ЖККУга мүчө мамлекеттердин аскердик кызматташтыгын өнүктүрүү боюнча 2021–2025-жылдарга планды бекиткен органдарга сунуш кылуу үчүн даярдап койдук.
Биз аскер бөлүгүн жана Жамааттык Күчтөрдүн аскердик даярдыгын талкууладык. 2020-жылы бир катар биргелешкен машыгууларды өткөрүү пландаштырылууда, алардын эң негизгиси: ЖККУ ЖККУ менен өз ара аракеттенүү 2020 менен командалык-штабдык машыгуу, Армениядагы чалгындоо күчтөрү жана Издөө-2020 каражаттары менен машыгуу жана ЖККУнун Тынчтыкты сактоо күчтөрү менен Кыймылсыз Бир туугандык 2020 командалык-башкаруу командасы. "Беларуссияда, Тажикстанда ЖККУнун" Кобальт 2020 "атайын күчтөрүн түзүү менен машыгуу.
Ошондой эле, мамлекет башчылары менен Коопсуздукка чакырыктарга жана коркунучтарга каршы туруу боюнча бир катар чаралар талкууланды.
ЖККУга мүчө мамлекеттердин жамааттык иш-аракеттеринин планында терроризмдин алдын алуу жана ага каршы күрөшүү жаатында биргелешкен иш-чаралар каралган. Терроризмге каршы оперативдүү алдын-алуу иш-чараларын "Жалданма" коду менен жүргүзүү пландаштырылууда.
Баңгизаттарга каршы операция "Каналда" жүргүзүлөт. ЖККУнун Катчылыгы Россиянын Ички иштер министрлиги менен биргеликте ЖККУга мүчө мамлекеттердин Баңгизатка каршы стратегиясынын долбоорун иштеп чыгууда 2021-2025-жылдарга.
Мындан тышкары, "Мыйзамсыз" мыйзамсыз миграциянын алдын алуу, "Прокси" маалыматтык технологиялар жаатындагы кылмыштуулук менен күрөшүү пландаштырылууда.
ЖККУнун тынчтык орнотуучу потенциалын Бириккен Улуттар Уюмунун кызыкчылыктарына ылайык иштеп чыгуу дагы бир иш-аракет. Азыркы учурда БУУнун тиешелүү комитеттери менен ЖККУнун тынчтык орнотуучу күчтөрүн БУУнун тынчтык орнотуу иш-аракеттерине практикалык катышуу боюнча маселелер иштелип чыгууда. Ошону менен бирге, БУУнун стандарттарына ылайык, Тынчтыкты сактоо бөлүмдөрүн окутуу боюнча Базалык борборду түзүү зарылдыгы келип чыгат.
Биз ЖККУга мүчө мамлекеттер менен аскердик-экономикалык кызматташтыкты өнүктүрүүгө чоң маани беребиз. Биз бул багытта жигердүү иштөөгө ниеттенебиз.
Ошондой эле Улуу Ата Мекендик согуштагы Жеңиштин 75 жылдыгын белгилөө пландары талкууланды. Бул быйылкы жылдагы эң маанилүү окуялардын бири. Дагы бир жолу кайталайм, Жеңиш жөнүндөгү чындыкты бекемдөө, тарыхты бурмалоо аракеттерине каршы туруу керек. Бул биздин ишибиздин негизги максаттарынын бири.
Жалпысынан, өткөрүлгөн жолугушуулар ЖККУнун Катчылыгынын жана Уюмдун бардык органдарынын жемиштүү ишин өркүндөтүү үчүн өтө маанилүү. Тилекке каршы, коронавирустук пандемиядан улам Казакстан, Кыргызстан жана Тажикстандын жетекчилиги менен жолугушуулар кийинкиге калтырылды. Бирок мен бардык жолугушуулар болуп, ЖККУнун ишинин натыйжалуулугун жогорулатууга өз салымын кошот деп ишенем.
- Пандемия, сиз айткандай, ЖККУнун ишине өзгөртүүлөрдү киргизди. Ал ЖККУ пандемияга чейин пландаштырылган машыгуулардын графигине токтолду беле?
- Бир окуунун маанилүүлүгүн түшүнүү керек. Бул куралдуу күчтөрдү жана күч түзүмдөрүн биргелешкен аракеттерге даярдоонун эң жогорку формасы. Баары болбосо, анда алардын көпчүлүгүн аткара алабыз деп үмүттөнөбүз. ЖККУга мүчө мамлекеттердин биргелешкен сегиз машыгуусун өткөрүү пландаштырылган. Алардын бардыгы сентябрь-октябрь айларына пландаштырылган. Салт боюнча, алар ар дайым ушул мезгилде өтөт. Азырынча биз аларды жокко чыгарган жокпуз жана даярдыктар өз убагында жүрүп жатат. Албетте, кырдаалдан баштайбыз. Эгер ал жагымдуу болсо, биз пландарга ылайык көнүгүүлөрдү жасайбыз. Эгерде көнүгүүлөрдүн катышуучуларынын өмүрүнө жана ден соолугуна реалдуу коркунучтар болсо, көнүгүүлөрдү кийинкиге калтырып, кийинкиге калтырууга туура келет.
- ЖККУнун куралдуу күчтөрү менен башка коопсуздук күчтөрүнүн ортосундагы өз ара аракеттешүүнүн деңгээлин кандай баалайсыз?
- Мен аны абдан жогору баалайм. ЖККУ уюшулгандан бери 18 жыл аралыгында биздин мамлекеттердин бардык күч структураларынын өз ара аракеттенүүсүн күчөтүү боюнча эбегейсиз зор иш аткарылды. Жол жеке тапшырмалар боюнча өз ара аракеттенүүдөн, эреже катары, эки тараптуу негизде жогорку деңгээлге - куралдуу күчтөрдүн жана башка күч түзүмдөрүнүн ар тараптуу өз ара аракеттенүүсүнөн өттү.
Муну аскердик кызматташуунун мисалынан даана көрүүгө болот. Кызматташуунун ченемдик базасын, Куралдуу Күчтөрдүн жеке кызматташуу чараларын иштеп чыгуудан жана эки тараптуу негизде аймактык топторду түзүүдөн баштадык.
Бүгүн биз өз ара сапаттык жактан башка деңгээлдебиз. 2004-жылы Жамааттык Коопсуздук Келишим Уюмунун Биргелешкен Штаб түзүлүп, ал жамааттык коопсуздуктун күчтөрүн жана каражаттарын түзүүгө, иштөөгө жана колдонууга байланыштуу бардык практикалык маселелерди чечүү үчүн аскердик кызматташууну координациялай баштаган. Жамааттык Коопсуздук Келишим Уюмунун жамааттык күчтөрү андан ары өркүндөтүлүп, 2009-жылы Куралдуу Күчтөрдүн жана атайын күчтөрдүн куралдуу күчтөрүнүн көпчүлүк бөлүктөрүн камтыган CRRF түзүлдү. Жамааттык Коопсуздук Келишим Уюмунун Жамааттык Коопсуздук Келишим Уюмунун окутуу системасы курулган, анда CRRF даярдоого өзгөчө көңүл бурулган.
Жыл сайын биргелешкен оперативдүү жана согуштук машыгуу иш-чаралары жана биргелешкен машыгуулар өткөрүлөт. Бул өз ара аракеттерди өркүндөтүүнүн маанилүү жана натыйжалуу механизми. "Согуш бир туугандык" ыкчам жана стратегиялык машыгуулары аскердик-саясий кырдаалдын жалпы фонунда жана бир планга ылайык өткөрүлөт.
Ошол эле учурда, ушул машыгуулардын алкагында ЖККУнун ЖККУ менен биргелешкен машыгуусу, ЖККУнун Жамааттык ыкчам күчтөрдүн Жамааттык ыкчам күчтөрү менен "Чек ара" деген аталышта, ЖККУнун тынчтык орнотуучу күчтөрү менен, "Түзүлбөгөн бир туугандык" окуулары өткөрүлүп турат.
Кобальт машыгуулары ЖККУ ЖККУнун атайын күчтөрүнүн курамы менен үзгүлтүксүз өткөрүлүп турат. 2019-жылы бул машыгуулардын бардыгына 12000дей адам катышкан.
Биздин мамлекеттердин куралдуу күчтөрүнүн жана башка күч түзүмдөрүнүн өз ара аракеттешүүсүнүн ажырагыс бөлүгү бул биргелешкен окутуу тутуму. Коргоо министрлигинин, Ички иштер министрлигинин, Өзгөчө кырдаалдар министрлигинин, РФ Федералдык коопсуздук кызматынын университеттеринде адистерди даярдоонун жана кайра даярдоонун алкагында жыл сайын ЖККУга мүчө мамлекеттерден 1500гө жакын адам жеңилдетилген шарттарда же акысыз окутулат. Ушундай шартта ЖККУ өлкөлөрүнүн студенттери жана курсанттары Армениянын, Беларуссиянын жана Казакстандын атайын университеттеринде билим алышат.
Куралдуу күчтөрдүн жана башка күч түзүмдөрүнүн өз ара аракеттешүүсүнүн маанилүү багыты аскердик-техникалык кызматташтык болуп саналат, анын алкагында мамлекеттер аралык программаларды түзүү деңгээлине жетти. Жамааттык коопсуздук бюросуна мүчө өлкөлөргө өзгөчө кырдаалдарда аскердик-техникалык жардам көрсөтүү механизмдери өркүндөтүлүүдө. Бирок, баары жасалды деп айтууга али эрте.
Жашоонун өзү бизди алдыга жылууга, аскердик кызматташууну өркүндөтүүгө жана жамааттык коопсуздукту камсыз кылуунун жаңы механизмдерин иштеп чыгууга мажбурлайт. Айрыкча, биз интеграцияланган аскердик тутумдарды - маалыматтык чалгындоо жана башкалар түзүү боюнча ишти баштадык. Бул перспектива жана бул өз ара аракеттенүүнүн жаңы деңгээли.
- Коронавирустук эпидемияны эске алып, ЖККУ күчтөрүнүн пандемия, биологиялык коркунуч сыяктуу коркунучка каршы күрөшүү ыкмаларын иштеп чыгуу үчүн кандайдыр бир көнүгүүлөр "кайра профилдештирилип", жүргүзүлөбү?
- ЖККУнун максаты жана милдеттери өзгөргөн жок. Демек, доктринаны "кайра профилдештирүүнүн" кажети жок. Бирок көнүгүүлөрдүн айрым багыттары такталат. ЖККУнун Биргелешкен штабы буга багытталган. Аскердик машыгууларды өткөрүүдө аскер контингентин медициналык жактан камсыз кылууга, аскер кызматчыларын мындай коркунучтардан коргоого жана согуштук операциялар учурунда аскердик медициналык адистердин жана бөлүктөрдүн иш-аракеттерине көбүрөөк көңүл бурулат. Бул маселелерди көнүгүүлөрдө кыйла негизде чечүүнү пландап жатабыз.
- Азыр алар пандемиядан кийин биздин дүйнө мурдагыдай болбой калат деп көп айтышат. Сиз перспективаларды кандай баалайсыз жана ЖККУнун ишинде кандай өзгөрүүлөрдү жасоого туура келет?
- Ооба, азыр пандемия коомдун бардык чөйрөлөрүнө чоң таасирин тийгизет жана андан кийин дүйнө башкача болот деген көз караштар бар. Мындай билдирүүлөр Германиянын канцлери Ангела Меркелдин, ошондой эле АКШнын мурдагы мамлекеттик катчысы Генри Киссангердин жана башка бир катар саясатчылардын оозунан чыкты. Ушул кадыр-барктуу мамлекеттик ишмерлерди урматтап, мындай глобалдык тыянак чыгарууга негиз жок деп эсептейм. Адамдын табиятынын өзгөрүлбөшү жөнүндөгү философиялык билдирүүнү бир аз четке кагалы. Бирок кененирээк суроого жооп берели: дүйнө жүзүндө ЖККУнун көз карашы менен чоң өзгөрүү эмне болот?
Биздин уюм аскердик-саясий блок. Биз баарынан мурда эл аралык жана региондук аскерий-саясий кырдаалга токтолобуз. Мен пандемиядан кийин кескин өзгөрүп кете турган олуттуу далилдерди көрбөй жатам. Ооба, аскердик-саясий чыңалуунун жана агрессивдүүлүктүн деңгээлин төмөндөтүүгө, жалпы эле коркунучка туш болгон өлкөлөрдү жана мамлекеттердин альянстарын бириктирүүгө, жок дегенде убактылуу, тирешүүдөн алыстап кетүүгө белгилүү үмүттөр жана аракеттер болгон. Тиешелүү демилгелер Россия тарабынан көтөрүлдү. Бирок бул чакырыктарга дүйнөнүн алдыңкы өлкөлөрүнөн тийиштүү жооп берилбейт. Башкача айтканда, пандемиядан кийин мамлекеттердин стратегиялык максаттары, мамилелери жана эл аралык, регионалдык масштабдагы аскердик-саясий кырдаал олуттуу өзгөрөт деп үмүттөнүүнүн кажети жок.
Ушул эле нерсе ЖККУнун жоопкерчилик чөйрөсүнө да тиешелүү. Ооба, пандемия өз изин калтырат. Ал эми Орто Азия, Кавказ же Чыгыш Европа чөлкөмдөрүндө кандай өзгөрүүлөр болуп жатат? Аскердик-саясий жагынан - олуттуу өзгөрүүлөр байкалган жок.
Албетте, пандемия көпчүлүк мамлекеттердин экономикасына жана социалдык чөйрөсүнө чоң терс таасирин тийгизет. Ар кандай деңгээлде, бирок бул ЖККУ мамлекеттерине таасир этет. Биз муну эске алып, ЖККУнун келечектеги иш-аракеттерин тууралашыбыз керек.
Неге? Социалдык чөйрө жана экономика бири-бири менен тыгыз байланышта. Албетте, экономиканын "төмөндөөсү" көптөгөн өлкөлөрдүн жарандарынын социалдык абалын жана социалдык коопсуздугун төмөндөтөт. Учурдагы адамдардан тышкары, дүйнө жүзүндөгү адамдардын көпчүлүгү байлыгын жана эмгегин жоготушат.
Албетте, мындай жагдай баңги заттарды мыйзамсыз жүгүртүүнүн жана кылмыштуулуктун өсүшүнө, мыйзамсыз миграциянын, экстремизмдин жана террористтик уюмдардын күчөшүнө жакшы шарт түзөт. ЖККУ иш-аракеттеринде бул коркунучтардын мүмкүн болуучу өсүшүн эске алышыбыз керек. Ушул жылы биз "Канал", "Мыйзамсыз", "Жалданма" операцияларын жүргүзөбүз. Албетте, ушул коркунучтарга көбүрөөк көңүл буруп, келечек жөнүндө ойлонушуң керек. Бул чындыктар жана баалоолор 26-майда ЖККУнун Тышкы иштер министрлер кеңешинин кезектеги отурумунда талкууланат деп ишенем.
- ЖККУ НАТО менен аскердик кагылышуу ыктымалдыгын эсептейби? Уюмдун өлкөлөрү ушундай тобокелге даярданып жатабы?
- Биринчиден, ЖККУнун милдеттери тынчтыкты, эл аралык жана регионалдык коопсуздукту жана туруктуулукту бекемдөө, жамааттык негизде мүчө мамлекеттердин көз карандысыздыгын, аймактык бүтүндүгүн жана суверенитетин коргоо, анын артыкчылыгы саясий каражаттарга артыкчылык берет.
Ошол эле учурда, Жамааттык Коопсуздук Келишиминин 4-беренесине ылайык, эгер катышуучу мамлекеттердин бири агрессияга туш болсо (коопсуздукка, стабилдүүлүккө, аймактык бүтүндүктү жана суверенитетке коркунуч туудурган куралдуу кол салуу), анда ага катышкан мамлекеттер агрессия (куралдуу кол салуу) катары каралат. , ЖККУга мүчө бардык мамлекеттердин коопсуздугуна, стабилдүүлүгүнө, аймактык бүтүндүгүнө жана суверенитетине коркунуч келтирген.
НАТО менен аскердик кагылышуу ыктымалдыгына байланыштуу. НАТО менен аскердик жаңжал коркунучу жок. Эл аралык ири көйгөйлөрдү жана чакырыктарды чечүүгө карата пикир келишпестиктер жана келишпестиктер болсо дагы, мындай жаңжал үчүн эч кандай негиз жок. Андан тышкары, биз, саясий элитанын жана НАТО мамлекеттеринин коомчулугу, ушундай жаңжалдын глобалдык катастрофалык мүнөзүн түшүнүп берди деп үмүттөнөбүз.
Ошол эле учурда, Жамааттык Коопсуздук Келишим Уюму Европа континентинде, ошондой эле дүйнө жүзүндө пайда болгон аскердик-саясий кырдаалдын татаалдыгын түшүнөт. Анын өзгөрүшү менен байланышкан ар кандай жагдайлар байкалып, кылдат талдоого алынат. НАТОнун аскер күчтөрүнүн жана ЖККУнун чек араларына жакын жердеги аскердик инфраструктурасынын курулгандыгы, биргелешкен машыгуулардын интенсивдүүлүгү жана масштабы (жыл сайын 40ка чейин ири аскердик машыгуулар өткөрүлөт) тынчсызданууну туудурбайт.
Булардын бардыгы объективдүү түрдө ЖККУнун реакциясын жана мүмкүн болуучу кризистик кырдаалдарга туруктуу даярдыгын талап кылат. Ушуга байланыштуу саясий жана дипломатиялык жооп кайтаруу чаралары иштелип чыгууда, Уюмдун аскердик курамы күчөтүлүүдө, ЖККУ Аскерлеринин (Жамааттык Күчтөрдүн) аскердик жөндөмүн жогорулатуу жана алардын командалык-көзөмөл тутумун өркүндөтүү боюнча иштер улантылууда.
Бул иш-аракеттердин бардыгы ЖККУга мүчө мамлекеттердин жамааттык коопсуздугун, аймактык бүтүндүгүн жана эгемендигин камсыз кылууга багытталгандыгын белгилей кетүү керек.
