Акылбек Жапаров эки тизгин, бир чылбырды колго алып, эми бир учурда министрлер кабинетин жана президенттин администрациясын жетектемей болду. Жогорку Кеңеш анын талапкерлигин жана өкмөттүн жаңы курамын жактырган соң президент бекитти.
Акылбек Жапаровду тааныбаган кыргызстандык аз болсо керек. Ошентсе да Sputnik Кыргызстан агенттиги анын бейнесине кызыгып, эмгек жана өмүр жолундагы кызыктуу фактыларды чогултту.
Кичи мекени Кочкор
Акылбек Жапаров ушул жылдын 14-сентябрында 57 жашка чыкты. Ал Ысык-Көл облусунун Балыкчы шаарында туулган. Бирок кичи мекени Кочкор. Мектепти да ошол жактан бүтүрүп, ошол аймакта чоңойгон. Атасы Үсөнбек Жапаров дарыгер, апасы Бегайым Сарынжиева инженер болуп иштеген. Үй-бүлөдө беш эркек, бир кыз болгон. Айылга жазган катында улуу агасын атасынын эжеси багып алганын айтып, үйдө улуу катары башкаларга баш-көз болуп, үй оокаттарына бышып чоңойгонун белгилеген.
"Бышык чоңойдук. Атам менен апам кызматта болгондуктан баарыбыз үй оокатына көндүк. Үйдү шыпырып, полду мизилдете жуучубуз. Апам камыр жууруп кетет, нанды бышырып, тамак жасап коебуз. Азыр ойлосом, уй сааганды эле жакшы үйрөнө албай калыптырмын, ал эми иним ал иштин майын чыгарчу. Бирок колдон келишинче тырмышып саачумун", — деген Жапаров.
Билими
1986-жылы Фрунзенин политехникалык институтун "инженер-куруучу" адистиги боюнча, 2002-жылы Бишкектин каржы-экономикалык академиясын "каржы жана салык системалары" адистиги боюнча бүтүргөн. Экономика илимдеринин доктору. Кыргыз, орус, англис, түрк тилдерин билет.
Министрлер кабинетинин төрагасы, президенттин администрация жетекчиси Акылбек Жапаров
Мугалим
Акылбек Жапаров эмгек жолун мугалимдик кесиптен баштаган. Ал Фрунзе политехникалык институтунда окутуучу болуп иштеген.
Беш президент менен иштешкен аткаминер
Акылбек Жапаровдун мамлекеттик кызмат жана саясаттагы карьерасы өлкөнү Аскар Акаев жетектеп турганда эле башталган. Акаев президент кезинде Жапаров биринчи вице-премьердин жардамчысы, президенттин алдындагы Баалуу кагаздар боюнча улуттук комиссиянын мүчөсү, комиссиянын катчысы, Каржы министрлигинин башкы инспектору болуп иштеген.
2005-жылы бийлик алмашып, Курманбек Бакиев президент болгондон кийин Акылбек Жапаров каржы министринин милдетин аткаруучу, экономика жана каржы министри, каржы министри, биринчи вице-премьер-министр болгон.
Алмазбек Атамбаев ажо болуп турган кезинде Акылбек Жапаров бир жыл (2011-2012) Каржы министрлигин тескеген.
Ал эми Сооронбай Жээнбековдун убагында Жогорку Кеңештин депутаты болгон.
Кийинки президент Садыр Жапаров да бул кадрдан кыя өткөн жок. Азыркы бийликтин тушунда Акылбек Жапаров экономика жана финансы министри болуп, эми министрлер кабинетинин төрагасы, президенттин администрация башчысы болду.
Министрлер кабинетинин төрагасы, президенттин администрация жетекчиси Акылбек Жапаров
Жогорку Кеңешке үч жолу депутат болгон
Жапаров 2000-жылдан 2005-жылга чейин ЖКда иштеп, салык, бажы жана башка төлөмдөр боюнча комитеттин төрагасы болгон. Кийин 2010-жылы парламентке "Ар-Намыс" саясий партиясынын тизмеси менен келген. 2015-жылы "Бир Бол" саясий партиясынын тизмеси менен Жогорку Кеңештин VI чакырылышынын депутаты болуп шайланган.
Койлорго паспорт берүүнү, 100 долларга жашаса болорун сунуштаган
Акылбек Жапаровдун сунуштары, демилгелери көп учурда коомчулукта талкуу жаратып келет. Алсак, 2010-жылы биринчи вице-премьер болуп турган кезинде ал малды паспорттоштуруу демилгесин көтөрүп чыккан. Кезинде бул сунуш ача пикир жаратканы менен кийин ЕАЭБ малды идентификациялоо талабын койгон. Ансыз биримдикке кирүүгө мүмкүн эмес эле. Ошондон улам Кыргызстанда малды каттоо башталып, бул процесс азыр да уланып келет.
2012-жылы каржы министри болуп жүргөн убагында Акылбек Жапаров Кыргызстанда айына 100 долларга жашаса болорун айтып, элди дагы бир ирет "дүрбөткөн". Мындан сырткары, иштеп жаткан пенсионерлерге пенсия бербөө тууралуу сунушу да коомчулукта нааразычылык жараткан.
"ХИПИК" программасына кирүүнү колдоп...
2006-жылы Эл аралык валюта фонду жана Дүйнөлүк банк Кыргызстанга тышкы карыздан кутулуусу керектигин айткан. Ал учурда Кыргызстандын тышкы карызы ички дүң продукциянын 80 пайызын түзүп турган. Бул учур өлкө экономикасы үчүн оор болуп, Кыргызстанга HIPC (Heavily Indebted Poor Countries) программасына өтүү сунушталган. Бул демилгени Акылбек Жапаров колдоп чыккан. "ХИПИК" — карызын төлөй албай калган жарды мамлекеттер үчүн түзүлгөн программа. Бирок коомчулуктун ызы-чуусунан улам ал нерсе ишке ашкан эмес.
Министрлер кабинетинин төрагасы, президенттин администрация жетекчиси Акылбек Жапаров
Апрель революциясында сабалган
2010-жылы 6-апрелде Таласка чогулган эл менен жолугуу үчүн ошол кезде вице-премьер болуп турган Акылбек Жапаров менен ИИМ башчысы Молдомуса Конгантиев барган. Чогулгандар бийлик өкүлдөрүн кармап алып катуу сабашканы айтылат. Молдомуса Конгантиевдин сабалганы видеого тартылып калса, Жапаровдун дайыны чыкпай кийин пайда болгону айтылып келет. Айрым маалыматтар боюнча, бул аралыкта вице-премьер ур-токмокко алынган.
Үч күн жок болуп кызматтан кол жууган
2020-жылдын октябрь айында Акылбек Жапаров президенттин милдетин аткаруучу Садыр Жапаровго коомдук башталыштагы кеңешчи болгон. Бирок Садыр Жапаров Акылбек Жапаров үч күн жумушка чыкпагандыктан аны иштен алганын айткан. Акылбек Жапаров кийин дайынсыз кеткен себебин ооруп калганы менен түшүндүргөн.
Үй-бүлөсү
Акылбек Жапаровдун жубайы Анара Жапарова — жеке ишкер. Ал "Тридас", "Айс МАКС" "Алма Агро" өңдүү ЖЧКлардын жетекчиси. Жубайлардын Саадат, Ажар аттуу кыздары жана Максат аттуу уулу бар.
Аялы ээлик кылган ишкана салыктан качты деп айыпталган
2020-жылдын октябрь айында Финпол МИС аттуу ишкана ири суммадагы салык төлөөдөн качканы аныкталганын маалымдаган. Бул ААКка эки юридикалык тарап ээлик кылары айтылган. Алардын бири Акылбек Жапаровдун жубайы Анара Жапарова болуп чыккан. Финпол менчигинде 30га чукул өндүрүш, коммерциялык жана айыл чарба багытындагы кыймылсыз мүлкү бар ишкана милдеттүү төлөмдөрдү төлөбөй жүргөнүн айткан. Ошондой эле акыркы жылдары ири кирешесине карабай нөлдүк отчетторду тапшырып келгенин, мунун кесепетинен мамлекетке 90 миллион сомдук чыгым келтиргени айтылган. Финансы полициясына тиешелүү органдардан келип түшкөн маалыматтарга караганда, аталган компания 2009-жылы этти тазалоо жана үрөн чыгаруу боюнча заводду реконструкциялоо үчүн Финансы министрлигинин алдындагы Экономиканы өнүктүрүү фонду аркылуу 200 миллион сом өлчөмүндө бюджеттик ссуда алган. Аны 2012-жылы төлөп бүтүшү керек болчу. Бирок Финполдун маалыматына караганда, каражат башка максаттарга колдонулуп, кутулуу мөөнөтү эки ирет жылып, 2025-жылга калтырылган. Ошондой эле аталган компания университет, менчик мектеп, дүкөн, дарыкана, кампа жана цехтерге ижарага имарат берери кошумчаланган.
Министрлер кабинетинин төрагасы, президенттин администрация жетекчиси Акылбек Жапаров
Ошол эле жылдын декабрь айында ЖМКлар Жапаровдун жубайы Анара Жапаровага таандык компания 90 миллион сомдун 28 миллион сомун кайтарганын жазып чыгышкан. Ал эми Финполду ошол кезде жетектеп турган Сыймык Жапыкеев Акылбек Жапаровдун аялынын компаниясы мамлекетке 1 миллион доллар зыян келтиргенин айтып, анын 200 миң доллары кайтарылганын айткан.
