Мюнхендеги базар интеграциясын жана экономикалык саясатты изилдөө институтунун кенже экономисти Юрий Кофнер Өзбекстандагы эмгек миграциясы фактысы жана ЕАЭБдин рыногун эске алуу менен көйгөйдү чечүү мүмкүнчүлүгү жөнүндө комментарий берди.
Анын пикири боюнча, Өзбекстан учурда демографиялык өнүгүүнү башынан өткөрүп жатат жана ошол эле учурда олуттуу эмгек ресурстарына ээ. 2010-2016-жылдары калктын саны 4,5 миллион адамга, же 15,5% га өскөн. Божомолдорго ылайык, 2035-жылга чейин өлкөнүн калкы дагы 5 миллион адамга өсөт.
Эл аралык Эмгек Уюмунун маалыматы боюнча, акыркы 10 жылда Өзбекстанда жумушсуздуктун орточо көрсөткүчү 5-6% ды түздү, ал эми билим деңгээли төмөн болгон жаштар үчүн бул көрсөткүч андан да жогору болот.
Эксперт эмгек миграциясы эки көйгөйдү чечүүнүн каражаты деп эсептейт. Биринчи кезекте экономикалык киреше алып келүү. Экинчиден, ички эмгек рыногуна кысымды азайтуу.
ЕАЭБде иштеген эмгек мигранттары ушул биримдиктин бардык өлкөлөрүндө бирдей укуктарга ээ, ал эми алардын үй-бүлө мүчөлөрү негизги медициналык жардам жана камсыздандыруу, мектептерде жана университеттерде акысыз билим алуу укугуна ээ.
Эмгек мигранттары салык салуу үчүн өлкөнүн резидент статусун ала алышат, демек, алар салыктарды чет элдиктер катары эмес, жергиликтүү жумушчулар катары төлөшөт. ЕАЭБдин көптөгөн өлкөлөрүндө пенсия дайындоо үчүн Россиядагы иш тажрыйбасы таанылат.
Адис 2017-жылы Өзбекстандын 1,5 миллион жараны ЕАЭБ өлкөлөрүндө иштеп, 3 миллиард доллардан ашык акчаны туугандарына которгонун белгилейт.
Ошол эле учурда эмгек миграциясы донор өлкөлөр үчүн гана эмес, кабыл алуучу өлкөлөр үчүн да пайдалуу. Мисалы, Сколковонун өнүгүп келе жаткан рынокторду изилдөө институтунун аналитиктери экономикалык өсүш үчүн жылына 4-5% га чейин, Россияда жыл сайын 750 миңге жакын эмгек мигранттарынын кошумча агымы талап кылынат деп тапкан.
Кофнер жарым-жартылай тең салмактуулук моделин колдонуп изилдөө жүргүзүп, эгерде өлкө ЕАЭБдин жалпы эмгек рыногунун бир бөлүгү болуп калса, анда Өзбекстандын жарандары Армения менен Кыргызстандын жарандары сыяктуу эле укуктарга жана милдеттерге ээ болушат деп эсептей алышкан. ЕАЭБ өлкөлөрүндөгү жумушчулардын акча которуулары жыл сайын болжол менен 1,2 миллиард долларга көбөйөт.
