Кыргызстанда эпидемиологиялык кырдаал турукташты - оорунун жана өлүмдүн деңгээли июль айынын көрсөткүчтөрүнө салыштырмалуу бир кыйла төмөндөдү. Адистер мындай натыйжа кыргыз жана россиялык дарыгерлердин биргелешкен эмгегинин натыйжасында жетишилгенин белгилешет.
Кыргыз Республикасынын Президенттери Сооронбай Жээнбеков менен Россия Федерациясынын Президенти Владимир Путиндин ортосунда түзүлгөн келишимдердин алкагында Россия тарап Кыргызстанга жалпы суммасы эки миллион долларга жакын медициналык жабдуулар, дары-дармектер, тест системалары жана башкалар түрүндө гуманитардык жардам көрсөттү, ошондой эле парашютчу жиберди. татаалдыгы 69 адис, анын ичинен 20 адам - аскер дарыгерлери, жана 49 адам - карапайым адамдар.
Кыргыз Республикасына келген учурунда россиялык дарыгерлер республика боюнча 31 медициналык мекемеде иш алып барышкан, аларда 4 миңден ашуун бейтап кабыл алынып, алардын беш жүздөн ашууну үйүнө жөнөтүлгөн.
- Биз Кыргызстанда иштеген мезгилде ал бизге чын эле жакын болуп калды. Биздин өлкө кыргыз элине жардам берүү миссиясын бизге тапшыргандыгына биз сыймыктанабыз. Республикада эпидемиологиялык кырдаалды жөнгө салууга жардам бергенибизге кубанычтамын. Алдыга коюлган милдеттерди мыкты аткардык деп эсептейм, - деди Башкортостандын Саламаттыкты сактоо министринин орун басары Евгений Кустов онлайн конференциясынын жүрүшүндө: "Коронавируска каршы күрөш: Кыргыз Республикасындагы эпидемиологиялык кырдаалды турукташтырууда Россия Федерациясын колдоо", Кыргыз Республикасынын "Пикир" Аймактык Эксперттер Клубу тарабынан уюштурулган.
Кыргыз Республикасынын "Пикир" Регионалдык Эксперттер Клубунун тең төрагасы, саясат таануучу Игорь Шестаков Россиянын Кыргызстанга пандемиянын алгачкы күндөрүнөн баштап көрсөтүп жаткан жардамы жөнүндө айтып берди.
- Февраль айында эле Россия COVID-19 диагнозун аныктоо үчүн тест системалары менен гуманитардык жүктөрдү Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлигине жиберген биринчи чет өлкө болгон. Ал эми июль айында республикага келген Роспотребнадзор делегациясы катышкан орус адистери республиканын саламаттыкты сактоо тутумунун муктаждыктарын кеңири изилдешти. Алардын сунушу боюнча биздин өлкөгө 70ке жакын россиялык дарыгерлер жөнөтүлдү, алар оор учурда бир гана борбордо эмес, республиканын аймактарында да пандемиянын жайылышына байланыштуу кырдаалды жөнгө салууга жардам беришти, деп баса белгиледи эксперт.
Берлек-Биримдик геосаясий изилдөө борборунун (Уфа) эксперти Артур Сулейманов билдиргендей, 2020-жылдын февраль айынан бери Россия COVID-19га каршы күрөштө 32 мамлекетке колдоо көрсөтүп келе жатат, алардын жарымынан көбү КМШ өлкөлөрүнө багытталган.
- Россия медициналык жабдууларды жана дары-дармектерди тапшыруудан тышкары, бул багытта ар тараптуу жана сезилээрлик иштерди жүргүзүп жатат. Пандемиялык чакырык Россия кыйын кырдаалда досторун таштабай тургандыгын айкын көрсөттү. Орус дарыгерлеринин Орто Азия республикаларына келиши, боордош элдердин ортосунда чыныгы жакшы сезимдерди ойготкон, - деп баса белгиледи эксперт.
- Россия медициналык жабдууларды жана дары-дармектерди тапшыруудан тышкары, бул багытта ар тараптуу жана сезилээрлик иштерди жүргүзүп жатат. Пандемиялык чакырык Россия кыйын кырдаалда досторун таштабай тургандыгын айкын көрсөттү. Бир тууган элдердин ортосунда чыныгы жакшы сезимдерди ойготкон Орто Азия республикаларына орусиялык дарыгерлердин келиши буга түздөн-түз далил, деп баса белгиледи эксперт.
Педиатрлар ассоциациясынын жетекчиси, Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлигинин УОК мүчөсү Бактыгүл Жумакулова Россиядан келген адистерге Кыргызстандагы практикалык дарыгерлердин атынан ыраазычылык билдирди.
- Мен орусиялык дарыгерлерге көрсөткөн практикалык, консультативдик жана гуманитардык жардамдары үчүн ыраазычылык билдиргим келет. Массалык маалымат каражаттары аркылуу Россиядан бизге медициналык кызматкерлер келип жатышат деген маалымат тараганда, бул коомдогу пандемиялык психозду бир кыйла азайтып, дарыгерлерибизге жеңил дем алып берди. Менин оюмча, жардам бир аз кечигип калды окшойт, эгерде орусиялык дарыгерлер эки жума мурун келишсе, анда биз коронавирусунан мынча өлүмгө дуушар болмок эмеспиз, бирок кандай болгон күндө дагы, аларга чоң рахмат. Мындай кырдаалда мамлекеттер ортосундагы чыныгы достук сыналат, - деди Бактыгүл Жумакулова.
Россиянын Кыргызстанга 2020-жылдын февраль айынан бери COVID-19 менен күрөшүү боюнча көрсөткөн жардамынын түзүмү жана көлөмү стратегиялык өнөктөштүк мамилелери олуттуу сыноодон өткөндүгүн күбөлөндүрөт, деди Шерадил, Кыргыз Республикасынын "Пикир" Регионалдык Эксперттер Клубунун тең төрагасы, мамлекеттик башкаруу боюнча эксперт. Бактыгулов.
- Кыргызстандын эки стратегиялык өнөктөшү бар - Россия жана Кытай, алар Кыргызстанга акысыз жардамдын 70 пайыздан ашыгын көрсөтүштү (эл аралык каржы уюмдарынын насыяларын эсепке албаганда). Жардамдын түрлөрү жана берилген тест тутумдарынын, жеке коргонуу каражаттарынын, жасалма дем алдыруучу аппараттардын, дары-дармектердин жана дарыгерлердин саны жөнүндө мурда айтылып, жалпыга маалымдоо каражаттарында кеңири чагылдырылган. Бул олуттуу тизме. Ошол эле учурда, жардамга келгенде кененирээк караш керек деп ойлойм, деп баса белгиледи эксперт.
Ал 2019-жылдын жазында Кыргыз Республикасынын бюджетин колдоо үчүн Россия тарабынан 10 миллион доллар бөлүү боюнча келишим түзүлгөнүн эске салды. Акча күзүндө келип, 2020-жылы кыш мезгилинде бюджеттик кызматкерлерди колдоодо оң роль ойногон. 2018-жылы Россия Кыргызстандын 240 миллион долларлык тышкы мамлекеттик карызынын балансын кечкен, бул кыргыз бийлигине 2019-2020-жылдары тышкы карызды тейлөөдө акчаны үнөмдөөгө мүмкүндүк берди.
- Россиянын Кыргызстанга жана башка өлкөлөргө көрсөткөн жардамын дүйнөлүк үстөмдүктү талап кылган мамлекеттер тыкыр көзөмөлдөп турат деп эсептейм. Демек, пандемияны жеңгенден кийинки дүйнө бирдей болбой турганы шексиз. Бул фактор Кыргызстан менен Россиянын мамилелеринин динамикасына таасир этет, - деп белгиледи Шерадил Бактыгулов.
Россия Федерациясы эң оор учурда республикага жардам колун сунган Кыргызстандын ишенимдүү досу жана союздашы бойдон калууда. Бул тууралуу "Таазим - Ибадат" ассоциациясынын жетекчиси, Маданияттын эмгек сиңирген ишмери, Кыргыз Республикасынын Жазуучулар жана Журналисттер Союзунун мүчөсү (Ош шаары) Салима Шарипова билдирди.
«Башыбызга кыйынчылык түшкөндө, Россия бизге демейдегидей эле жардамга келди, анын жардамы менен эпидемияны бир аз токтото алдык. Менин оюмча, орус тарап буга чейин жасалган иштер менен эле чектелип калбайт жана дагы деле болсо Кыргызстан үчүн көп жакшылыктарды кылат ”, - деп баса белгиледи Салима Шарипова.
Теманы Россиянын Кыргыз Республикасындагы элчисинин кеңешчиси Андрей Сургаев улантып, орус тарап Кыргызстанга жардам бербей коё албастыгын баса белгиледи.
- Кыргызстан биздин чыныгы өнөктөшүбүз, биз аны жогору баалайбыз жана сыйлайбыз. Ошондуктан, оор кырдаалда, биздин жардамыбыз талап кылынганда, биз, албетте, колубуздан келген жардамыбызды аябадык, деп белгиледи дипломат.
Анын айтымында, Роспотребнадзордун адистеринин байкоолору боюнча, медициналык кызматкерлерде өлүмгө дуушар болгон көптөгөн учурлар болгон жана Кыргыз Республикасына жөнөтүлгөн россиялык дарыгерлердин милдеттеринин бири дарыгерлердин өзүн куткаруу болгон.
- Биздин адистер коюлган тапшырмаларды мыкты аткарышты деп ойлойм. Албетте, саламаттыкты сактоо тармагында айрым кемчиликтер болгон, бирок биздин адистер кыргыз дарыгерлерине карата алардын жакшыртылышы мүмкүн болгон көрүнүштөрүн сунушташты. Россия Кыргызстанга мындан ары дагы жардам берет. Бул багытта так эмнелер пландаштырылган, мен азыр так айта албайм, бирок биз колубуздан келгендин бардыгын жасайбыз, - деп убада берди Андрей Сургаев.
Бүткүл россиялык кыргыз конгрессинин Москвадагы бөлүмүнүн төрагасы Марсел Салахунов коронавируска каршы күрөшүүдө Россиядагы кыргыз диаспорасынын ролу жана анын республикадагы кесепеттери жөнүндө айтып берди.
- Россиядагы мекендештерибиз менен көйгөйлөрдү аздыр-көптүр чечкенден кийин, коронавирустун түздөн-түз Кыргызстанда чыгышы менен байланышкан жаңы кыйынчылыктарга туш болдук. Бүгүнкү күнгө чейин кыргыз диаспорасы республикага өтө керектүү дары-дармектерди жөнөттү. Кыргыз Республикасына учкан дээрлик ар бир учак диаспора өкүлдөрүнөн гуманитардык жүктөрдү ташып келишкен, - деди Марсель Салахунов.
Конференциянын катышуучулары акыркы мезгилде кыргыз-орус мамилелеринин оппоненттери социалдык тармактарды жана жалпыга маалымдоо каражаттарын пандемия учурунда Россиянын Кыргызстанга көрсөткөн жардамы жөнүндө фейктер менен каптап жаткандыгын белгилешти.
Кыргыз Республикасынын Регионалдык Эксперттер Пикир Клубунун теңтөрагасы, саясат таануучу Игорь Шестаков Батышчыл бейөкмөт уюмдардын айрым өкүлдөрүнүн социалдык тармактардагы орусиялык адистердин ишин маалыматтык допинг менен каралоо аракеттерине көңүл бурду. Анын айтымында, ушул этапта бул фейктер орусиялык дарыгерлерге айтылган көптөгөн таануу жана ыраазычылык сөздөрүндө заматта эрип кетишет, бирок убакыттын өтүшү менен алар байкала башташат, анткени Пандемия учурундагы маалыматтык согуш дагы вирустук мүнөзгө ээ.
- Коомдук пикирди сурамжылоолор республиканын жарандары Россияны өзүнүн тышкы саясий досу жана өнөктөшү деп эсептээрин көрсөттү, бирок бул келечекте Орто Азиядагы жаңы геосаясий оюндарда Батыштын үлүшү канчалык жогору экендигин эске алганда, Россиянын жардамы боюнча терс нерселер болбойт дегенди билдирбейт. Саламаттыкты сактоо темасы азыр Кыргызстандын коомдук-саясий күн тартибинде негизги орунду ээлейт деп эксперт баса белгиледи.
ПКРдин алдындагы Мамлекеттик миграция кызматынын УОК башчысы Нурбүбү Керимова Россиядан дарыгерлердин келиши менен социалдык тармактарда алардын ишмердүүлүгүнө байланыштуу туура эмес маалыматтардын саны көбөйгөндүгү жөнүндө өз байкоолору менен бөлүштү.
- Россиялык дарыгерлердин келиши менен биздин келечектеги патриотторубуз активдешти, алар орустар эң жакшы дегенде, өздөрүнүн дарылоонун клиникалык ыкмаларын бизге таңуулап, эң жаманы, өз дары-дармектерин кыргызстандыктарга сынап көрүшөт деп айтышты. Расмий түрдө, биздин дарыгерлердин сөздөрүнөн улам, мындай нерсе болгон эмес деп билдирем. Россиялык адистер биздин дарыгерлер менен биргеликте иштешти, алар жакшы сунуштарды беришти, натыйжада алар натыйжалуу болуп калды, мен бул сунуштар биздин дарылоо протоколдорубузда камтылышы үчүн иштейм », - деди Нурбүбү Керимова.
Ал орусиялык адистерге ыраазычылыгын билдирип, алардын келиши жарандарга дагы, медицина кызматкерлерине дагы үмүт бергенин баса белгиледи.
- Өлкөбүзгө келип, кырдаалды жөнгө салууга жардам берген адистерге чоң рахмат. Россиядан келген дарыгерлерден кеңеш сураганга чейин ооруканалардан чыгуудан баш тарткан учурлар болгон. Биздин дарыгерлер алар менен жанаша иштеген россиялык кесиптештерине кубанычта болушат - бул жакшы макулдашылган өз ара аракеттенүү жана өнөктөштүк болду, - деп кошумчалады коомдук ишмер.
Журналист Светлана Лаптева дагы маалымат компоненти эки өлкөнүн кызматташтыгында маанилүү ролду ойнойт деп ишенет.
- Бардык биргелешкен иш-чаралардын өзүнүн маалыматтык стратегиясы болушу керек. Россиялык дарыгерлер Кыргызстанга келгенден бери алар менен иштөө бактысына ээ болдум. Айрым блогерлердин тараткан фейктерин жокко чыгаруу үчүн, орусиялык дарыгерлердин кайда жүргөнүн жана эмне кылып жатышканын окуя болгон жерден чагылдырууга аракет кылдык, алар келгенде дароо жеңин түрүп, кызыл зоналарда ушул вирус менен кол кармашып кетишти. Бул балдар коркпой, үй-бүлөлөрүн таштап, бизге келишти, ушуну баалаш керек, - деп баса белгиледи журналист.
Анын айтымында, укмуштуу жомоктор социалдык тармактарда жайылууда. Айрымдар орустар эч нерсе жасабай эле отура беришет деп жазышса, башкалары дарылоо протоколдору коюлгандыгы жана алардын фармацевтикалык компанияларын лоббиялаганы үчүн аларды жемелешсе, дагы бири орус адистери республиканын жарандарына COVID-19 вакцинасын сыноо үчүн келгендиги менен кыргыз элин чочутуп жатышат.
Россиялык тарап коронавируска каршы вакцинаны кыргызстандыктарда сынап көрүүнү көздөп жатат деген жасалма нерсени комментарийлеп жатып, медицина илимдеринин доктору, профессор, Вице-президент, Президиумдун мүчөсү жана Россиянын табигый илимдер академиясынын вирусология жана прион оорулары бөлүмүнүн академиги-катчысы, институттун жашыруун инфекциялар микробиология бөлүмүнүн башчысы. Гамалей Виктор Зуев мындай божомолдор күлкүлүү экендигин айтып, буга чейин Россиянын вакцинасын алуу үчүн кезекте турган 20 өлкө бар экендигин баса белгиледи.
Россия Федерациясынын Саламаттыкты сактоо министрлиги булчуңга киргизүү үчүн эки компоненттүү дары COVID-19га кеминде эки жыл бою иммунитет берет деп ырастоодо.
Россиялык окумуштуулар иштеп чыккан вакцинаны Россиянын ыктыярчылары сынап жатышат. Ошентип, Россиянын Президенти Владимир Путиндин кыздарынын бири жана башка 38 жогорку даражалуу чиновник, анын ичинде Н.Н. Дарыны иштеп чыккан Гамалея, Александр Гинтсбург.
