Быйылкы жылда коптогон озоктук темасына байланыштуу маалыматтар коп болду. Казахстанда оппозиция мамлекеттин туштугундо АЭС курулушуна каршы акциясын откозду ошондой эле Кыргызстанда уран чыгышына каршылык коргозуп, уранды изилдоону токтоттурушту.
Орусиядагы ызы-чуу Неноскодогу курулган реактору менен ракеталарды сыноо учурундагы кырсыгына байланыштуу көтөрүлгөн. Бул көрунуш көптөгөн ММКларда колдогоо алынган.
Технофобия
Ар бир учурда козго урунганы радиоактивтуулуктон фантастикалык коркунучу жана техникалык сабатсыздыгы корунуп турат. Неноскадагы кырсыктан кийин батыш басма созундо "уулуу булут" аталышында имиш карта чагылдырылган. ( "карта Зерби" катары белгилүү) Тундук Муз океанынан тартып Индия океанына чейин жана Кытайдан, туштук Африкага тартып картасын жарыялады
Бул жөн эле сырдуу "булут" гана эмес, муну орус мониторинг бекети эле эмес, ошондой эле кошуна өлкөлөрүнүн, анын ичинде Украинада табылган эмес. Кеп маштабтуулукту толугу менен тушунбой аткандыгы. Элестеткилечи Бишкекте Алматыга чейин созулган, бүтүндөй өрттөлүүчү кампасынын күлүнүн булут дейли - жана бул гипотетикалык жайын ойлонуп королу, канчалык денгээлде чон болуш керек.
Оппоненттер көп учурда кайсы технологияларга каршы күрөшүп жатканын билбейт. Борбордук Азияда өзөктүк программа боюнча талкуу денгээли, окшош. Мисалы, Казакстанда атомдук курулушуна каршы көпчүлүгун "Сорос Фонду" каржылайт. Камкорчулар кенеши фондунун мучосу Ардак Букеева
озунун "Ядролук реактор ысык климатка жана Казакстандын аба ырайына туруштук бере албайт жана дайыма өчүрүп туруш керек" деп айтканы менен белгилуу болгон.
Коргоочулардын катышуусу менен Алматыда нааразылык акциясында учурдагы жылуулук электр энергиясын чыгаруу шаардык абаны булгоо проблемаларын айтып чыгышкан. Бул айдан ачык болсо да, идеясы да талкууланган эмес, улуу моделдерди тобокелдиктер менен коштолушу заманбап реакторлорго алмаштырылсын.
Жалпысынан алганда, биз коркуп эч кандай логикалык негизсиз сүйлөшүп жатабыз, бирок, бул да чечилчуу маселелерден.
Каржылык кызыкчылык
Бул маселени чечүү үчүн, мен буга чейин Казакстандагы өзөктүк куралга каршы өнөктүккө байланыштуу кайрылгам. Радиофобные 2019 кампаниянын бир бөлүгү бизнес-кызыкчылыктарын коргоого багытталган. «Westinghouse» буларга өзөктүк технологиялар базарында - Росатом кысым корсотуп келет.
Бардыгы болуп 2014-жылы орус өнөктүгүнүн, апаатына куруу 41,1% эсеп рыногунда, ал эми «Westinghouse» - 23%. 2018-жыл боюнча, Росатом үлүшү дүйнөлүк рынокто 67% ашты, бул Вашингтонду тынчсыздандырбай койбойт. Өзгөчө, Кошмо Штаттарында өндүрүштүк жана технологиялык өнүгүү боюнча президент Трамп жүрүш алган.
Учурдагы тенденцияны сактоо буйруктардын топтолушуна алып келиши мүмкүн, ошондуктан, Америка үчүн узак мөөнөттүү көйгөйлөр болот. Ал эми Россиянын колуна бул багытта новатордук иштеп акча жана өзүнүн атомдук өнөр атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн колдоо максатында массалык мамлекеттик субсидияларды талап кылат.
Маалыматтык иш-чаралардын эсебинен америкалыктар үчүн мыкты тактикалык чечим, мурдагы СССРдин, анын ичинде Росатом өсүшүнө, максималдуу токтотуу болуп саналат.
Ошентип «Brookfield Business Partners», «Westinghouse» акциясынын ээси, «Чернобыль» сериялын тартуусун каржылаган. Мындай караганда бул сериал советтик/орусиялык озоктук комплексине чон каршы жарнамалык мааниге ээ.
Бир эле учурда АКШнын окмот структуралары "Интерньюс" жана "Сорос Фонду" аркылуу антиозоктук журушторду жургузуудо. Казакстанда, Узбекстанда орусиялык технологиялар менен АЭС курулуштарын узгултукко учуратып ошо менен бирге орус каршылаштарынын осуусун токтотуп келет.
Регрессорство
КМШ өлкөлөрүндө, батыш БӨУлар, "курчап турган чөйрө үчүн күрөшүү" алкагында иш алып барышат. Көпчүлүк учурда, пландуу жана ырааттуу иш-аракет кылышат. Алардын иши "чыгарууну", "нурлануу" "ресурстарды пайдалануу" каршы күрөш урааны астында отот, ошондой эле новатордук илимий долбоорлорду жана өнөр жай ишканалары жоюуга алып келишет .
Ошол эле учурда, АКШ өкмөтү жана ишканалар өзөктүк технологияларды ачыктап жатат. Алар буга чейин көпчүлүк расмий бир катар таанылган чыгымдар жана натыйжалуу колдоо жана өнүктүрүү боюнча татыктуу болду. Эмне үчүн, ар кандай нормалар?
Анткени батыш донорлордун кызыкчылыктары СССР мейкиндиктеги өнөр жайын өнүктүрүүго жооп бербегенинде эмес. Эч ким өз азыктарын сатып алууга эмес, аны дараметтүү атаандаштарга өздөрү өндүрүп жана сатуусун каалайт
Чынында эле, батыштын планына ылайык, аймактар заманбап технологиялардан ажыратылып турганы жакшы жагдай. Ошондой эле уран же тынч атомдун ар кандай бүтүмдөр коркунучтуу көз бойомочулук, ЕС "кожоюндардын" гана жеткиликтүү катары кабылданышы мүмкүн.
Орусия, Борбор Азия боюнча өнөр жай долбоорлору кыйла ишенимдүү болуп саналат. Анткени жакынкы кошуналарынын экономикалык өнүктүрүүгө кызыкдар. Ошол буюмдарды өндүргонго эмес, туруксуздукду жоюда. Мына ошондуктан өзөктүк өнөр жай же металл боюнча сунуштар да СССР технологиялык долбоорлорунда бар.
Ал эми Америка Кошмо Штаттары аймактарда, технологиялык, коркуу жана өзүн-өзү шектенууну элдеринин арасында таратууну улантууда.
